با ابلاغ ضوابط جدید از سوی بانک مرکزی، تأمین ارز برای واردات طلا از محل ارز حاصل از صادرات خود و به‌صورت شمش منوط به تحویل، عرضه و فروش آن در بستر مرکز مبادله ارز و طلای ایران شده است.

پشت پرده ابلاغیه اخیر بانک مرکزی، به اقدامات صادرکنندگان برای فرار از ایفای تعهدات ارزی بر می گردد؛ ماجرا از این قرار است که بعد از آزادسازی واردات طلا به کشور، بسیاری از صادرکنندگان برای فرار از رفع تعهد ارزی و فروش ارزهای صادراتی خود در مرکز مبادله، با واردات و اجاره شمش طلا از ایفای تعهدات خود شانه خالی می کردند و برهمین اساس هم بانک مرکزی واردات شمش طلا را مشروط به عرضه در مرکز مبادله کرده است.

طبق آمار گمرک ایران  واردات ۱۹ تن شمش طلا با اختصاص ۲.۵۴ درصد از ارزش کل واردات کشور در ۹ ماهه سال جاری رتبه چهارم اقلام عمده کالاهای وارداتی کشور را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته، میزان واردات طلا نزدیک به صفر بوده است.

بر این اساس با توجه به امارهای منتشر شده، در آذر ماه امسال حدود ۶ تن طلا وارد کشور و از طریق گمرکات ترخیص شده است. به نظر می رسد واردات طلا طی این مدت از یک میلیارد و دویست میلیون دلار عبور کرده است.

 در بخشنامه ابلاغی بانک مرکزی آمده است؛ در صورت عدم ارائه تأییدیه تحویل، عرضه و فروش ارز از مرکز مبادله ارز و طلای ایران، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری مکلف به شکایت از واردکننده نزد سازمان تعزیرات حکومتی تحت عنوان عدم ایفای تعهد ارزی شده‌اند.

علی سعیدی مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران در تشریح شرایط جدید فروش شمش طلا در این مرکز، تصریح کرد: این روزها در رسانه‌ها در مورد عرضه طلا در مرکز مبادله شایعاتی مطرح شده است و این مسئله با ابهاماتی مواجه شده است. ابلاغیه این مسئله در بانک مرکزی منتشر شد و برنامه ریزی این کار و مقدمات آن فراهم شده است. امروز نیمی از دستورالعمل این کار در بانک مرکزی تدوین شده و فردا باقی آن تکمیل می‌شود و در این بین فرصتی وجود دارد تا سامانه آن را تکمیل و فرآیند و شرایط آن را اعلام کنیم.

وی با تأکید براینکه، قیمت عرضه طلا در مرکز مبادله طبق اعلام بانک مرکزی بر اساس عرضه و تقاضا مشخص می‌شود و نگرانی در این رابطه وجود ندارد، ادامه داد: خریدارانی که در اولویت طلا هستند رسته تولیدکننده در صنف طلا و جواهر است. در شهر تهران حدود ۱۲۰۰ و اگر شهرستان‌ها را نیز در نظر بگیریم چندین هزار تولیدکننده طلا و جواهر وجود دارد که نیاز آن‌ها می‌تواند از این طریق تامین شود.

سعیدی در خصوص چرایی ابلاغ بخشنامه اخیر بانک مرکزی تأکید کرد: برای ازبین رفتن فضایی که طلا چندین بار به کشور وارد شود و دوباره از کشور خارج شود این کار انجام شده است.

او البته این را هم گفت که به عنوان مرکز مبادله در بازار ارز مداخله‌ای نخواهیم کرد و وظیفه مداخله با بانک مرکزی است اما ابزارهای لازم را خواهیم داشت و بانک مرکزی نیز می‌تواند از آن‌ها در زمان مورد نیاز استفاده کند.

وی در پاسخ به این پرسش که تکلیف برخی افراد که نیاز به نقدینگی دارند در شرایط فعلی که هنوز دستورالعمل اعلام نشده، چیست؟ گفت: درخواست تمام کسانی که طلا دارند و به شکل کتبی مراجعه کرده‌اند پاسخ داده شده است و کاری که باید انجام دهند مشخص شده است. این کار با بانک کارگشایی انجام خواهد شد با صحت سنجی، لجستیک و استفاده از خدمات خزانه انجام می‌شود. همچنین عرضه طلا در مرکز مبادله را با توجه به برد جغرافی بانک کارگشایی نزد این بانک انجام خواهیم داد و پس از صحت‌سنجی توسط این بانک سایر مراحل انجام می‌شود.

مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران گفت: از ابتدای سال تاکنون اعلام شده است که حدود ۱۹ تن طلا وارد شده است اما آماری از اینکه چه مقدار طلا وارد بازار شده و چه مقدار از کشور خارج شده است مشخص نیست. بعضا طلا چندین بار از کشور خارج شده و مجدد به عنوان رفع تعهد ارزی وارد کشور شده است. برای مقابله با این کار تمهیداتی اندیشیده شده است. در مورد روش فروش و ایجاد محدودیت برای آن باید با بانک مرکزی به توافق برسیم و اگر محدودیت سقف بگذاریم، می‌تواند نیاز قشر تولیدکننده طلا و جواهر را تا چندین روز پاسخ دهد. 

وی ادامه داد: شرکت‌هایی که به عنوان خریدار هستند کسانی هستند که دارای پروانه کسب از اتحادیه استانی خودشان هستند و به عنوان فعالین بخش طلا احراز هویت شده‌اند. اگر اطمینان حاصل شود که این طلا وارد چرخه بازار طلای کشور شده است، این اقدام می‌تواند در بازار طلای داخل کشور موثر باشد.